مطالعه واژگان و اصطلاحات مرتبط با هنر فلزکاری و جواهرسازی در شاهنامه فردوسی

کشف فلز و استخراج این کانی تحولی عظیم در زندگی بشر به وجود آورد. می توان گفت علاقه انسان ها به زیبایی و تجملات باعث شد، از ترکیب عناصر به ساخت وسایلی که در ابتدا جنبه کاربردی-تزیینی و بعدها بیشتر جنبه تزیینی داشته اند، بپردازد. بشر رفته رفته با کشف سنگ های قیمتی و صیقل دادن و تراشیدن آنها و با متصل کردن آنها به فلزات به زیبایی هرچه بیشتر این وسایل افزوده و نقوش مختلف را بر روی آنها پیاده کرده است. حکیم ابوالقاسم فردوسی که از شاعران بزرگ زبان پارسی است در اشعار خود روند این پیشرفت و نحوه کشف و استفاده از آتش و فلز و پس از آن ساخت و تزیینات آنها را در کتاب سترگ خود، شاهنامه، بیان کرده است. در این جستار، پژوهشگر کوشیده است پیوندی بین ادبیات و هنر برقرار کند و ردپای این هنرها را در آثار این شاعر گرانقدر مورد بررسی قرار دهد. ازین رو مواردی چون: جنبه های کاربردی فلزات، وجوه تزیینی آنها، جایگاه صنایع دستی فلزی و استفاده از سنگ های قیمتی و آثار جواهرنشان شده، شیوه ها و تکنیک های ساخت اشیا تزیینی در شاهنامه بررسی گردید. وجود هنرهای مرتبط با فلزات و جواهرات گواهی بر اصالت و قدمت این هنرها ست، چنانکه در شاهنامه شاهد وجود نمونه های مختلفی از هنرهایی همچون ترصیع و جواهر نشانی و فلزکاری می باشیم. لذا می توان به نوع ساخت ابزار، همچنین کاربرد لوازم، نقوش به کار رفته بر روی آنها و جایگاه و مرتبه اشخاصی که از این لوازم استفاده می کردند اشاره کرد، به عنوان مثال می توان به کفش زرین اشاره کرد که نشان از جایگاه و مرتبه خاص و بالای شخصی که از آن استفاده میکرده است دارد و همه کس امکان استفاده از آن را نداشته اند یا به روش و تکنیک ساخت گرز گاوسر که نشانه بهره از هنر کوفته گری است و در آن زمان روش رایجی برای ساخت لوازم فلزی بوده است. همچنین می توان نتیجه گرفت، همانگونه که هنرمندان دوره اسلامی دنباله رو هنرمندان دوران قبل خود بوده اند، فردوسی نیز در اشعار خود با اشاره به موارد فوق همین روند و پیروی از هنر پیشینیان را اشاره کرده است.